Każdy z nas chciałby być spostrzegawczy i umieć dostrzegać szczegóły niczym Herkules Poirot czy Sherlock Holmes. Nie każdy jednak urodził się z takimi zdolnościami. Na szczęście spostrzegawczość można ćwiczyć i poprawiać. Trening spostrzegawczości nie tylko pozwoli nam wyodrębniać różnice i podobieństwa, ale także poprawi stan naszego umysłu, co może przełożyć się na opóźnienie procesu starzenia się mózgu i ogólne lepsze funkcjonowanie.
Czym jest spostrzegawczość?
Aby dowiedzieć się, jak poprawić spostrzegawczość musimy zacząć przede wszystkim od zrozumienia, czym właściwie owa spostrzegawczość jest. W psychologii istnieją dwa podobnie do siebie brzmiące terminy, które należy od siebie odróżniać, bowiem spostrzegawczość nie jest tym samym, co spostrzeganie.
Czym różni się spostrzegawczość od spostrzegania?
Spostrzeganie to proces przyjmowania danych zmysłowych w takiej postaci, w jakiej realnie istnieją. Spostrzegać możemy zatem przedmioty, sytuacje czy osoby w sposób rzeczywisty i poprawny. W związku z tym jest ono uwarunkowane wyłącznie sprawnością zmysłów takich jak wzrok, węch, słuch itd. oraz umiejętnością koncentracji uwagi.
Spostrzegawczość natomiast jest sprawnością spostrzegania, w ramach której wyodrębniamy coś z obiektywnego ogółu zdarzenia. Spostrzeżenia są selektywne i bardzo subiektywne, ponieważ ludzie nie reagują na wszystkie bodźce w jednakowym stopniu. Spostrzegawczość jest umiejętnością zaangażowanej obserwacji, dostrzegania szczegółów, a także oddzielania ważnych informacji od nieistotnych.
Od czego zależy spostrzegawczość?
Spostrzegawczość zależy przede wszystkim od trzech czynników:
- precyzji,
- koncentracji,
- wyrobienia nawyku szukania podobieństw.
Zatem, jeśli chcemy poprawić spostrzegawczość, musimy ćwiczyć również koncentrację i umiejętność skupiania uwagi. Mało kto rodzi się wyjątkowo spostrzegawczy, dlatego tę umiejętność można, a nawet trzeba trenować.
Jak poprawić spostrzegawczość?
Najważniejsza jest obserwacja, czyli patrzenie na sytuację, osobę czy przedmiot w taki sposób, aby dostrzegać wiele wersji. Na przykład – widząc jakąś osobę, najpierw zauważymy jej czerwony sweter, a za chwilę dostrzeżemy, że ma dołki w policzkach, kiedy się uśmiecha. Następnym razem zauważymy, że mówi mądre rzeczy. Każdy z tych czynników ma jakąś funkcję, dzięki której wyrabiamy sobie opinię.
Kolejnym czynnikiem jest skupienie. Błądząc myślami gdzie indziej, nie będziemy spostrzegawczy. Należy skupić się na byciu „tu i teraz”, żeby zauważyć szczegóły. Szukając na półce w markecie odpowiedniej przyprawy wśród setek innych, znajdziemy ją o wiele szybciej, gdy skupimy na tej czynności całą swoją uwagę niż wtedy, gdy w międzyczasie myślimy już o przepisie na dzisiejszy obiad.
Szukanie podobieństw jest z kolei kluczowe, gdy staramy się odnaleźć jakiś obiekt wśród tysięcy innych. O wiele łatwiej jest, gdy całość sytuacji (otoczenia) grupujemy w pewne podobne do siebie obiekty. Jeśli szukamy na półce książki i pamiętamy, że miała niebieską okładkę, wszystkie książki o innych kolorach okładki możemy niejako pogrupować w całość, którą możemy odrzucić, ponieważ sprawdzanie ich na niewiele się przyda.
Musimy być również precyzyjni. Próbując wypatrzyć jakąś osobę w tłumie, nie możemy bezmyślnie się temu tłumowi przyglądać. Należy sprecyzować w umyśle wszystkie cechy osoby, której poszukujemy (płeć, kolor i długość włosów, kolor kurtki itd.) Bez tego poszukiwania będą żmudne i męczące.
Ćwiczenia na spostrzegawczość
Istnieje wiele ćwiczeń na spostrzegawczość i z pewnością wszyscy jesteśmy w stanie wymienić kilka, jak choćby szukanie różnic pomiędzy dwoma z pozoru identycznymi obrazkami czy znajdowanie odpowiednich słów w wykreślankach. W obecnych czasach wiele podobnych ćwiczeń jest dostępnych na wyciągnięcie ręki – w Internecie.
Wśród ćwiczeń na spostrzegawczość na Alberty możemy znaleźć między innymi gry, na przykład „Spot the UFO”, która jak sama nazwa wskazuje, polega na zauważeniu i wskazaniu, który obiekt pojawił się właśnie na planszy. Im więcej obiektów już na niej jest, tym coraz trudniej dostrzec kolejny. Wybór gier jest ogromny, a wiele z nich pomaga trenować spostrzegawczość.
Oprócz tego dostępne są także mądre puzzle – kolejny doskonały sposób na ćwiczenie spostrzegawczości, wymagający skupienia, precyzji i umiejętności dostrzegania podobieństw. Pamiętajmy, że zawsze warto zmieniać ćwiczenia w trakcie treningu spostrzegawczości, aby nie zmęczyć umysłu i się nie znudzić. Czynności, które nie sprawiają nam przyjemności, nie przyniosą wymiernych efektów.
Dlaczego warto ćwiczyć spostrzegawczość?
Trening spostrzegawczości może okazać się szczególnie przydatny dla osób starszych, zwłaszcza takich, które na co dzień nie stawiają sobie wyzwań intelektualnych. Brak treningu intelektualnego może grozić powstaniem deficytów procesów poznawczych, co w efekcie prowadzić może do demencji.
Takie treningi są doskonałą rozrywką intelektualną, która może bardzo silnie wpłynąć na codziennie funkcjonowanie – spowalniając proces starzenia się mózgu, a także odwracając zmiany, które już zaszły w procesach poznawczych. Finalnie tego typu wysiłek dla umysłu może nawet znacząco poprawić jakość życia!
No Comments